ماركا بىلەن دۇكان-كارخانا نامى توقۇنۇشۇپ قالغاندا قانداق بىرتەرەپ قىلىش كىرەك؟

كۈندىلىك خىزمەت جەريانىدا، خېرىدارلار دائىم مۇنداق بىر سوئال سورايتتى: « مېنىڭ تاۋار ماركىلىرىم رويخەتكە ئېلىنىپ بولدى، لېكىن ھازىر باشقا شىركەتلەر مېنىڭ تاۋار ماركىلىرىمنى دۇكان (يەنى كارخانا -شىركەت نامى) قىلىپ ئىشلىتىۋاپتۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئىشلىگەن مەھسۇلاتلىرى بىزنىڭكىگە ئوخشاش، مەن قانداق قىلىشىم كېرەك؟

ئەمەلىيەتتە 2014-يىلى ئېلىمىزنىڭ« تاۋار ماركىسى قانۇنى» غا قايتىدىن تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن ھەمدە ئېلان قىلىنىپ يولغا قويۇلغاندا، 58-ماددىسىدا: باشقىلارنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى ياكى رويخەتكە ئېلىنمىغان مەشھۇر تاۋار ماركىسىنى كارخانا نامى قىلىپ ئىشلىتىش، جامائەتنى ئازدۇرۇش، ناتوغرا رىقابەت قىلمىشىنى شەكىللەندۈرۈش« جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ناتوغرا رىقابەتكە قارشى تۇرۇش قانۇنى» بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن.

« تاۋار ماركىسى قانۇنى» نىڭ 58-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىدىن قارىغاندا، تۆۋەندىكى ئاچقۇچلۇق سۆزلەر بار:

1. سىزنىڭ تاۋار ماركىڭىز چوقۇم رويخەتكە ئېلىنىشى ھەمدە مەخسۇس ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئىگە بولۇشى كېرەك. مەشھۇر تاۋار ماركىسى قانداقلا بولمىسۇن ئاز ساندا، بۇ يەردە بايان قىلىنمايدۇ.

2. سىزنىڭ تاۋار ماركىڭىزنى چوقۇم ئىشلىتىش كېرەك، بولمىسا ئاممىنى ئازدۇرۇپ، ناتوغرا رىقابەت قىلمىشى شەكىللەندۈرمەيدۇ.

3. رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنى دۇكان نامى قىلىپ ئىشلەتكەن كارخانىنىڭ ئاساسلىق كەسىپ دائىرىسى چوقۇم شىركىتىڭىزنىڭ رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنى قوغداش دائىرىسى بىلەن ئوخشاش بولۇشى، ئوخشىشىپ كېتىشى ياكى مۇناسىۋەتلىك بولۇشى كېرەك، بولمىسا جامائەتنى ئازدۇرۇپ، ناتوغرا رىقابەت قىلمىشى شەكىللەندۈرەلمەيدۇ.

4. مەيلى مەمۇرىي ۋاسىتە ياكى ئەدلىيە ۋاسىتىسى ئارقىلىق بۇ كارخانىنىڭ نامىنى ئۆزگەرتىش ياكى باشقا تەلەپلەرنى تەلەپ قىلغان بولۇڭ، « تاۋار ماركىسى قانۇنى» ۋە« جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ناتوغرا رىقابەتكە قارشى تۇرۇش قانۇنى» دىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن، شۇ جايدىكى سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارماقلىرى ياكى سوت مەھكىمىسىگە ئوتتۇرىغا قويۇش كېرەك.

1. رويخەتكە ئېلىش ھوقۇقىنى تەستىقلاش ئاپپاراتى ئوخشاش بولمايدۇ.
تاۋار ماركىسىنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاش ئاپپاراتى: دۆلەت سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش باش ئىدارىسىنىڭ تاۋار ماركىسى ئىدارىسى؛
سودا دۇكانلىرىنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاش ئاپپاراتلىرى: جايلاردىكى سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش ئىدارىلىرى؛

2. قوغداش دائىرىسى ئوخشىمايدۇ.
تاۋار ماركىسى: پۈتۈن مەملىكەت مىقياسىدا قوغدىلىدۇ؛
سودىگەرلەر: يەرلىكتە  قوغدىلىدۇ؛

(3) دۆلىتىمىز ھازىر يولغا قويۇۋاتقان قانۇن چىقىرىش ئاساسىدا، تاۋار ماركىسى ۋە سودا دۇكانلىرى ئايرىم-ئايرىم قوغدىلىدۇ.
ماگىزىن ساھەسىدە تاۋار ماركىسى قوغدالمايدۇ، تاۋار ماركىسى ساھەسىدە دۇكان قوغدالمايدۇ.
تاۋار ماركىسى بىلەن كارخانا نامى تەڭ يولغا قويۇلىدىغان تۈزۈم. تاۋار ماركىسى ھوقۇقىنى قوغداش كارخانا نامىنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ، كارخانا نامىنى قوغداشمۇ تاۋار ماركىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ.
تەكشۈرۈپ تەستىقلاش ئاپپاراتلىرىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقى، قوغداش دائىرىسىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقىدىن تاۋار ماركىسى، كارخانا نامى ھوقۇق توقۇنۇشى دائىم يۈز بېرىپ تۇرىدۇ.

4. كارخانا نامى ھوقۇقى بىلەن تاۋار ماركىسى ھوقۇقى ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇشنىڭ ئاساسلىق ئىككى خىل ئىپادىلىنىش شەكلى بار.
ئاۋۋال رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسى كارخانا نامىنىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدە تىزىمغا ئېلىندى.
ئاۋۋال تىزىملاتقان كارخانا نامىنىڭ بىر قىسمى تاۋار ماركىسى قىلىپ رويخەتكە ئېلىنىدۇ.
مەسىلەن: A رايوندىكى كارخانىلار« جىنجيۇجيۇ» تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا، A رايوندىكى كارخانىلار« جىنجيۇجيۇ» شىركىتىنى رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا، B رايوندىكى كارخانىلار« جىنجيۇجيۇ» شىركىتىنى رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا، « يىنجيۇجيۇ» تاۋار ماركىسى ئوخشاشلا تەكشۈرۈپ تەستىقلىنىدۇ.

ئۇنداقتا، كارخانىلار  نامى بىلەن تاۋار ماركىسىنى بىرلىككە كەلتۈرۈشى كېرەكمۇ؟ كەسپىي زاتلار مۇنداق دەپ قارايدۇ: كارخانا نامى بىلەن تاۋار ماركىسىنى بىرلىككە كەلتۈرۈش ھەقىقەتەن ياخشى تاللاش، لېكىن بىر كارخانىدا پەقەت بىرلا كارخانا نامى بار، لېكىن تاۋار ماركىسى ناھايىتى كۆپ بولۇشى مۇمكىن، ھەممىسى بىردەك بولۇشى مۇمكىن ئەمەس. ئۇنىڭ ئۈستىگە مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، بەزى كارخانىلار دەسلەپتىلا كارخانا نامى ۋە تىجارەت ماركىسىنى تاللىغان بولسا، رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسى كارخانىنىڭكىگە ئوخشىمايدۇ، ئەلۋەتتە. شۇڭا، بىردەك ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلىش توغرا  بولمايدۇ.

يەنە بەزىلەر سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش ئىدارىسىدىن شىركەت سودىگىرىنىڭ باشقىلار تەرىپىدىن تاۋار ماركىسى قىلىپ رويخەتكە ئالدۇرۇلغان-ئالدۇرۇلمىغانلىقىنى سۈرۈشتۈرگەندىن كېيىن، شىركەت سودىگىرىنىڭ رويخەتكە ئالدۇرۇلغانلىقىنى تەستىقلىماسلىقى كېرەك-تە! ئەمەلىيەتتە بۇ خىزمەتنى سودا سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارماقلىرى قىلىپ بولغان، نۇرغۇن شىركەت سودا دۇكانلىرى ئىلتىماس قىلغاندا، سودا سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارماقلىرىدىكى خىزمەتچىلەر ئاۋۋال تاۋار ماركىسىنى باھانە قىلىپ رەت قىلغان، پەقەت جۇڭگودا، ھازىر تاۋار ماركىسى ئىلتىماس قىلىش مىقدارى ناھايىتى كۆپ، ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇنىڭ ئىچىدىكى نۇرغۇن تاۋار ماركىسى ئىشلىتىلىپ باقمىغان، بۇ بىزنىڭ خىزمەتچى خادىملىرىمىزنىڭ ھۆكۈم قىلىشىغا زور توسالغۇ بولدى. ئۇنىڭدىن قالسا، شىركەت سودىگىرىنىڭ ئۆزى تىزىملاش تۈزۈمى، شۇڭا يەنىلا نۇرغۇن شىركەت سودىگىرىنىڭ باشقىلار رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنىڭ نامى بىلەن ئوخشاش بولۇپ قېلىشىدىن ساقلانغىلى بولمايدۇ.

ھوقۇق توقۇنۇشى يۈز بەرگەندە قانداق قىلىش كېرەك؟

« ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تاۋار ماركىسى ھوقۇقى بېرىش، ھوقۇق تەۋەلىكىنى بېكىتىش مەمۇرىي دېلولىرىنى قاراپ چىقىشتىكى بىر قانچە مەسىلە توغرىسىدىكى بەلگىلىمىسى» نىڭ 21- ماددىسىدا: « دەۋالاشقۇچىلار تەشەببۇس قىلغان سودا دۇكانلىرى بەلگىلىك بازار تونۇشىغا ئىگە، باشقىلار ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا، شۇ سودا دۇكىنى بىلەن ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار ماركىسى ئاسانلا ئالاقىدار ئاممىنىڭ تاۋارنىڭ كېلىش مەنبەسىنى ئارىلاشتۇرۇۋېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ئالاقىدارلار بۇنىڭغا ئاساسەن ئاۋۋال ھوقۇق-مەنپەئەت ھاسىل قىلىشنى تەشەببۇس قىلسا، خەلق سوت مەھكىمىسى قوللايدۇ» دەپ بەلگىلەنگەن. » دېدى.

تاۋار ماركىسى ئالدىدا تۇرۇش ھوقۇقىنىڭ مۇستەسنالىقى
« تاۋار ماركىسى قانۇنى» نىڭ 59- ماددىسىدا: « رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسى ئۆز ئىچىگە ئالغان شۇ تاۋارنىڭ ئورتاق نامى، شەكلى، تىپى ياكى تاۋارنىڭ سۈپىتى، ئاساسلىق خام ئەشياسى، ئىقتىدارى، ئىشلىتىلىشى، ئېغىرلىقى، سانى ۋە باشقا ئالاھىدىلىكلىرىنى بىۋاسىتە ئىپادىلەيدۇ، ياكى يەر نامىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئىگە كىشىنىڭ باشقىلارنىڭ يوللۇق ئىشلىتىشىنى چەكلەش ھوقۇقى بولمايدۇ» دەپ بەلگىلەنگەن.

ئۈچ ئۆلچەملىك بەلگە رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىدىكى تاۋارنىڭ خاراكتېرىدىن پەيدا بولغان شەكىل، تېخنىكىلىق ئۈنۈمگە ئېرىشىش ئۈچۈن زۆرۈر بولغان تاۋار شەكلى ياكى تاۋارنى ماھىيەتلىك قىممەتكە ئىگە قىلغان شەكىلدە، رويخەتكە ئېلىنغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئىگە كىشىنىڭ باشقىلارنىڭ يوللۇق ئىشلىتىشىنى چەكلەش ھوقۇقى بولمايدۇ.

تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچى تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىشتىن ئىلگىرى، باشقىلار بىر خىل تاۋار ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋارغا رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىغا ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان ھەم مەلۇم تەسىرى بار تاۋار ماركىسىنى تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرغۇچىدىن بۇرۇن ئىشلەتكەن بولسا، رويخەتكە ئالدۇرغان تاۋار ماركىسىنى ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئىگە كىشىنىڭ شۇ ئىشلەتكۈچىنىڭ شۇ تاۋار ماركىسىنى ئەسلىي ئىشلىتىش دائىرىسىدە داۋاملىق ئىشلىتىشىنى مەنئى قىلىش ھوقۇقى بولمايدۇ، لېكىن ئۇنىڭدىن مۇۋاپىق پەرقلەندۈرۈش بەلگىسى قويۇشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

تەسىر كۈچى، تونۇلۇش دەرىجىسى توغرىسىدىكى ھۆكۈم
تاۋار ماركىسىنىڭ ئالدىن بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقىغا ھۆكۈم قىلىشتىكى تەسىر كۈچى، تونۇلۇش دەرىجىسى مەسىلىسى تاۋار ماركىسىنىڭ ھوقۇق تەۋەلىكىنى بېكىتىش ھۆكۈمىنىڭ مۇھىم ئاساسى.

كارخانا نامىنى مۇۋاپىق رويخەتكە ئالدۇرۇش توغرىسىدا.
مۇۋاپىق سەۋەب بار، ياخشى نىيەت بىلەن ئېرىشكەن سودا دۇكانلىرى تاۋار ماركىسىنىڭ ئالدىن بەھرىمەن بولۇش ھوقۇقى سىرتىدا بولسا بولىدۇ.

ھوقۇق توقۇنۇشىدىن كېيىن قانداق ھەل قىلىش كېرەك؟

ئادەتتىكىچە قىلىپ ئېيتقاندا، تاۋار ماركىسى ۋە ماگىزىندا ھوقۇق توقۇنۇشى يۈز بەرگەندىن كېيىن، ۋەقەگە چېتىشلىق ئىككى تەرەپ ئەرز قىلىش ئۇسۇلىنى تاللاپ مەسىلىنى ھەل قىلىدۇ. دېلوغا قاراپ چىقىش جەريانىدا، سوت مەھكىمىسى ئادەتتە تۆۋەندىكى بىر قانچە نۇقتىدىن باشلاپ ئىككى تەرەپنىڭ مەسئۇلىيىتىنى بېكىتىدۇ.

(1) تاۋار ماركىسىنى رويخەتكە ئالدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىش ۋاقتى ۋە دۇكان تىزىملاتقان ۋاقتى كىم تېخىمۇ بالدۇر، كىم تېخىمۇ بالدۇر بولسا، شۇ تېخىمۇ ئۈستۈنلۈكنى ئىگىلەيدۇ؛

(2) تاۋار ماركىسى دۇكان نامى بىلەن ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋارلاردىكى ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان بەلگىنى شەكىللەندۈرەمدۇ-يوق؛

(3) تاۋار ماركىسى ۋەكىللىك قىلىدىغان تاۋار ياكى مۇلازىمەت قارشى تەرەپ ئەمەلىي تىجارەت قىلىدىغان تاۋار بىلەن ئوخشاش ياكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان تاۋار شەكىللەندۈرەمدۇ-يوق؛

(4) قارشى تەرەپ ماگىزىنىنىڭ ئامما ئارىسىدا مەلۇم داڭقى بار-يوقلۇقى؛

(5) تاۋار ماركىسى جامائەتنى ئارىلاشتۇرۇپ، خاتا تونۇپ قېلىپ، قارشى تەرەپ شىركىتىنىڭ مەنپەئەتىگە زىيان يەتكۈزەمدۇ-يوق.

شۇڭا، بىز دەلىل-ئىسپات توپلىغاندا، يۇقىرىقى يۆنىلىشتىن قول سېلىپ، ئىمكانقەدەر كۆپرەك دەلىل-ئىسپات توپلاپ، تەشەببۇسكارلىق ھوقۇقىنى ئىگىلىسەك بولىدۇ.

شىنجاڭ قۇياش ماركا ئىشلىرى شىركىتى  – ماركا تورى تەييارلىدى . خالىغانچە كۆچۈرۈشكە بولمايدۇ .